ჟან მონეს საზაფხულო აკადემიის “EnlargEU” მესამე დღემ ევროკავშირის გაფართოების მრავალმხრივი პროცესის ეკონომიკური, ისტორიული და სამართლებრივი ანალიზი შემოგვთავაზა.
სესია CEPS-ის ევროპის კოლეჯის და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ISET-ის მოწვეულმა პროფესორმა თინათინ ახვლედიანმა გახსნა. მან ისაუბრა ევროკავშირში გაწევრიანებისთვის აუცილებელ ეკონომიკურ კრიტერიუმებზე და განიხილა ძირითადი ეკონომიკური პირობა: ფუნქციონირებადი საბაზრო ეკონომიკის არსებობა და ევროკავშირის ერთიანი ბაზრის კონკურენტული წნეხის გაძლების უნარი. ახვლედიანმა განმარტა ჯანსაღი ეკონომიკური მმართველობის, მაკროეკონომიკური სტაბილურობისა და ბაზრების ეფექტური ფუნქციონირების აუცილებლობა, მათ შორის საქონლის, მომსახურების, ფინანსური პროდუქტებისა და შრომის ბაზრების. მან ხაზი გაუსვა, რომ კანდიდატი ქვეყნის უნარი დააკმაყოფილოს ეს კრიტერიუმები დამოკიდებულია არა მხოლოდ ეკონომიკურ პოლიტიკაზე, არამედ მისი ინსტიტუტებისა და მარეგულირებელი ჩარჩოების სიძლიერეზე.
საქართველოზე ფოკუსირებით, ახვლედიანმა შეაფასა ქვეყნის პროგრესი ამ ეკონომიკურ სტანდარტებთან შესაბამისობის თვალსაზრისით. მან აღნიშნა საქართველოს წინსვლა განსაკუთრებით ისეთ სფეროებში, როგორიცაა ბაზრის ლიბერალიზაცია, საჯარო ფინანსების მართვა და კორუფციასთან ბრძოლა. თუმცა, მან ასევე ისაუბრა მიმდინარე გამოწვევებზე, როგორიცაა ინფლაციის მართვა და შრომის ბაზრის კონკურენტუნარიანობის გაუმჯობესება.
სესია გაგრძელდა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის კაბინეტის უფროსის და “ევროპის უნივერსიტეტის” ასოცირებული პროფესორის ლევან მახაშვილის ლექციით. მან დეტალურად მიმოიხილა ევროკავშირის გაფართოების შვიდი ტალღა. მისი ლექცია მიჰყვებოდა ევროკავშირის გაფართოების ისტორიულ ტრაექტორიას, ევროპული ინტეგრაციის ადრეული დღეებიდან უახლეს გაფართოებებამდე. მახაშვილმა ხაზი გაუსვა, თუ როგორ წარმოადგენდა გაფართოების თითოეული რაუნდი უნიკალურ გამოწვევებსა და შესაძლებლობებს, რაც მოითხოვდა მნიშვნელოვან მომზადებასა და ადაპტაციას როგორც ევროკავშირის, ისე კანდიდატი ქვეყნების მხრიდან. მან ასევე გაიხსენა წარსული გაფართოებების შედეგად მიღებული გაკვეთილები, რომლებიც ფასეულ ცოდნას იძლევა მომავალი გადაწყვეტილებებისთვის. მან განიხილა ძირითადი მოქმედი პირების როლი, როგორიცაა ევროკომისია და ეროვნული მთავრობები, ასევე მთავარი დაბრკოლებები, როგორიცაა ეკონომიკური გარდამავალი პერიოდი, პოლიტიკური არასტაბილურობა და საზოგადოებრივი სკეპტიციზმი. მახაშვილის ლექციის ერთ-ერთი მთავარი დასკვნა იყო გაფართოების პროცესის მზარდი სირთულე დროთა განმავლობაში. რადგან ევროკავშირის სტანდარტები წევრობისთვის უფრო მკაცრი გახდა, როგორც ორგანიზაციამ, ისე მისი წევრობის მსურველებმა, მახაშვილის თქმით, უნდა აჩვენონ მზადყოფნის უფრო მაღალი დონე.
დღე დასრულდა ჟან მონეს მოდულის აკადემიური კოორდინატორის და “ევროპის უნივერსიტეტის’ ასოცირებული პროფესორის თათია დოლიძის ლექციით. მან მიმოიხილა ევროკავშირის გაფართოების მარეგულირებელი სამართლებრივი ჩარჩო. მისი ლექცია მიჰყვებოდა ევროკავშირის ხელშეკრულებების განვითარებას დამფუძნებელი დოკუმენტებიდან დღემდე. დეტალურად განიხილა თითოეული ხელშეკრულება და მუხლი, რომლებიც განსაზღვრავენ კავშირის სამართლებრივ და ინსტიტუციურ არქიტექტურას. დოლიძე განსაკუთრებით ფოკუსირდა ევროკავშირის შესახებ ხელშეკრულების (TEU) 49-ე მუხლზე, რომელიც აყალიბებს პირობებსა და პროცედურებს ქვეყნების ევროკავშირში გაწევრიანებისთვის. დოლიძე ასევე შეეხო TEU-ს 50-ე მუხლს, რომელიც არეგულირებს წევრი სახელმწიფოს გასვლას ევროკავშირიდან – თემა, რომელიც მნიშვნელოვნად აქტუალურია Brexit-ის შემდეგ. დოლიძემ ასევე ხაზი გაუსვა TEU-ს მე-2 მუხლში ჩამოყალიბებული ღირებულებების დაცვის მნიშვნელობას, მათ შორის დემოკრატიას, კანონის უზენაესობასა და ადამიანის უფლებების პატივისცემას. მან განმარტა, რომ ეს ღირებულებები არის ფუნდამენტური წინაპირობები ნებისმიერი ქვეყნისთვის, რომელიც ცდილობს ევროკავშირში გაწევრიანებას. მან ასევე განმარტა კოპენჰაგენის კრიტერიუმები, რომლებიც ადგენენ ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და სამართლებრივ სტანდარტებს, რაც კანდიდატმა ქვეყნებმა უნდა უპასუხონ. დოლიძემ ლექცია დაასრულა გაფართოების პროცესის პროცედურული სირთულეების განხილვით.
ახვლედიანის, მახაშვილის და დოლიძის ექსპერტული ანალიზის მეშვეობით დამსწრეებმა მიიღეს ფასეული ცოდნა იმ ეკონომიკური, ისტორიული და სამართლებრივი მოცემულობის შესახებ, რომლებიც განსაზღვრავენ ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს.
